تنظیم باسکول جاده‌ای یا صنعتی یکی از مهم‌ترین مراحل برای دقت در اندازه‌گیری وزن و اخذ مجوزهای قانونی است. اگر باسکول به‌درستی تنظیم نشود، خطاهای اندازه‌گیری باعث زیان‌های مالی، مشکلات حقوقی و حتی ابطال مجوز بهره‌برداری خواهد شد.
در این مطلب مراحل تنظیم باسکول را به صورت گام‌به‌گام توضیح می‌دهم.
مراحل تنظیم باسکول به صورت گام‌به‌گام
۱. آماده‌سازی اولیه
قبل از شروع فرآیند تنظیم، باید شرایط نصب و محیطی باسکول بررسی شود:
فونداسیون باید صاف، هم‌تراز و بدون نشست باشد.
لودسل‌ها باید در محل صحیح نصب و کابل‌ها بدون آسیب و نویز باشند.
سیستم ارتینگ و اتصال به زمین چک شود تا نویز الکتریکی کمینه گردد.
باسکول باید بدون بار و در شرایط پایدار محیطی (دما، رطوبت، لرزش) قرار گیرد.
۲. بررسی صفر (Zero Setting)
باسکول را بدون بار روشن کنید.
نمایشگر باید مقدار صفر دقیق را نشان دهد.
اگر اختلاف وجود داشت، از طریق تنظیمات Zero در اندیکاتور اصلاح کنید.
این مرحله تضمین می‌کند که باسکول وزن اضافی ناشی از اصطکاک یا خطاهای مکانیکی را نشان ندهد.
۳. تنظیم خطیّت (Linearity Adjustment)
تعدادی وزنه مرجع استاندارد (دارای گواهی کالیبراسیون) روی باسکول قرار دهید.
وزن را در چند نقطه (مثلاً ۱۰٪، ۵۰٪ و ۱۰۰٪ ظرفیت) تست کنید.
اگر اختلافی با وزن واقعی وجود داشت، اندیکاتور باسکول باید به‌وسیله منوی کالیبراسیون داخلی تنظیم شود.
در باسکول‌های چند لودسله، توازن سیگنال خروجی لودسل‌ها (Trimming) نیز باید انجام گیرد.
۴. آزمون گوشه‌ها (Corner Test)
یک وزنه مشخص (مثلاً ۱۰٪ ظرفیت کل) را در چهار گوشه صفحه باسکول قرار دهید.
اختلاف قرائت در هر گوشه نباید از حد مجاز استاندارد (طبق ISIRI 8591 / OIML R76) بیشتر باشد.
در صورت وجود خطا، تنظیم جعبه جمع‌کننده (Junction Box) یا تراز کردن صفحه الزامی است.
۵. بارگذاری کامل (Span Calibration)
یک کامیون یا وزنه مرجع معادل ظرفیت باسکول روی آن قرار داده می‌شود.
مقدار نمایش داده شده باید با وزن واقعی اختلافی کمتر از حد مجاز استاندارد داشته باشد.
این مرحله مهم‌ترین بخش در کالیبراسیون قانونی است.
۶. آزمون تکرارپذیری (Repeatability Test)
یک وسیله یا وزنه را چند بار متوالی روی باسکول قرار دهید.
هر بار عدد باید با اختلافی جزئی (در محدوده تلرانس استاندارد) یکسان باشد.
این آزمون دقت و پایداری سیستم توزین را تأیید می‌کند.
۷. پلمب و تأیید نهایی
پس از انجام تمام تنظیمات، نماینده اداره استاندارد استان آزمون‌های قانونی را انجام می‌دهد.
اگر باسکول در تمامی تست‌ها قبول شود، دستگاه پلمب می‌گردد و مجوز بهره‌برداری صادر می‌شود.
نکات کلیدی در تنظیم باسکول
همیشه از وزنه‌های مرجع کالیبره شده استفاده کنید.
در باسکول‌های دارای چند لودسل، کابل‌ها باید یکسان‌سازی طول شده باشند.
در صورت تغییر لودسل، نمایشگر یا تعمیرات اساسی، باسکول باید مجدداً تنظیم و تأییدیه دریافت کند.
بهتر است تنظیمات تخصصی توسط شرکت‌های معتبر مانند فرد ایران انجام شود که تجربه و تجهیزات لازم را دارند.
جمع‌بندی
تنظیم باسکول شامل مراحل بررسی صفر، خطیّت، آزمون گوشه‌ها، بارگذاری کامل و تکرارپذیری است. این مراحل طبق استانداردهای ملی و بین‌المللی (ISIRI 8591 / OIML R76) انجام می‌شود و پس از تأیید اداره استاندارد، باسکول به عنوان یک ابزار قانونی و دقیق مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.
