استاندارد 10274 باسکول های وسایل نقلیه جاده ای

حضور فعال وسایل سنجش وزن در داد و ستد عمومی، به عنوان ابزاری تعیین‌کننده، باعث گردیده تا براساس قانون، انجام آزمون استاندارد، جهت کنترل صحت و دقت عملکرد این دستگاه‌ها اجباری گردند. بر این‌اساس ایجاب می‌نماید تا مطابق با تكنولوژی‌های روز، این استانداردها و آزمون‌های ذیربط تعریف، تبین، بازبینی مستمر و نهایتاً در هر مرحله تصویب، ابلاغ و اجرائی گردند.

مورد ذکر شده برای باسكول‌های وسایل نقلیه چرخدار جاده‌ای در دهه‌های گذشته به لحاظ اینكه اكثر این دستگاه‌ها مكانیكی و بعضاً نیمه‌الكترونیك بوده‌اند، استاندارد ملی 747 اعتبار و کارآیی لازم را داشته است، ولیكن با ورود علوم و فنون الكترونیك در حوزه اوزان و مقیاس‌ها و جایگزین شدن باسكول‌های تمام الكترونیك، استاندارد 747 دیگر پاسخگوی نیاز نبوده و وجاهت قانونی و حرفه‌ای خود را از دست داد.

در همین دوره با پیشنهاد دست اندركاران حوزه اوزان و مقایس‌ها و تأیید مدیران وقت سازمان ملی استاندارد، كمیته‌ای جهت تدوین استانداردی جدید از صاحب‌نظران، پیشكسوتان، اساتید دانشگاه و كارشناسان شاغل و بازنشسته مركز اوزان و مقیاس‌ها تشكیل و طی جلسات مكرر با مطالعه استانداردهای روز جهانی همچون OIML-R76 و یا استاندارد مادر و ملی 1-6589 سرانجام استاندارد جدیدی با عنوان 10274 تدوین، تصویب و توسط ریاست وقت سازمان جهت عملیاتی شدن در اردیبهشت‌ماه سال 1390 ابلاغ گردید.

با توجه به سیاست‌های جدید نظام مبنی‌بر تفویض برخی از مأموریت‌های دولتی به بخش خصوصی، تأسیس شركت‌های همكار و آكرودیته جهت انجام آزمون‌های استاندارد ملی جدید 10274 مورد تائید قرار گرفت و خوشبختانه در مدت زمان كوتاهی تعداد قابل ملاحظه‌ای آزمایشگاه سیار كه مجهز به مدرنترین ارابه‌های حمل وزنه و وزنه‌های مكعبی شكل، تجهیزات و ابزار آلات مورد لزوم بوده آماده ارائه خدمات گردیدند.

مقایسه استاندارد 747 با استاندارد 10274

با توجه به پیشرفت های شگرف در صنعت توزین و ساخت انواع مختلف باسكول توسط شركت های سازنده و همچنین استفاده از تكنولوژی،‌ تجهیزات و مواد مصرفی مختلف و متفاوت توسط شركت های فعال در این عرصه، به جهت همگام شدن با پیشرفت جهانی و همچنین رسیدن به توزین بسیار دقیق رسیدن به یك استانداردی كه بتواند شركت های تولید كننده باسكول را در شرایط یكسان و همسنگ و مطابق با این پیشرفت تكنولوژی مورد تست و استاندارد قرار دهد امری بسیار ضروری تلقی می گرددكه البته این امر با رعایت كلیه اصول و بصورت كاملا كارشناسی و تحت نظارت و تایید اداره استاندارد ایران انجام می گیرد. لذا بر این اساس استاندارد 747 كه درسال 1366 به تصویب رسیده بود اصلاح گردید و استاندارد جدیدی كه مطابق با این پیشرفت تكنولوژی باشد تدوین گردید كه استاندارد 10274 می باشد.

استاندارد 10274

جهت آشنایی با استاندارد جدید 10274 ضروریست ضمن توجه به نكات ذیل ، استاندارد 747 را كه در حال حاضر در حال اجرا بر روی باسكول های موجود در ایران می باشد را كمی بشناسیم.

نكات قابل توجه:

استاندارد های 747 و 10274 جهت باسكول های ثابت همكف می باشد یعنی باسكول هایی كه صفحه بار آن همكف با زمین و كاملاً افقی نصب می شود.

استانداردهای مذكور جهت باسكول های با ظرفیت 5 تن به بالا استفاده می شود.

معمولاً باسكول ها را بر اساس زینه استاندارد می نمایند زینه یعنی اختلاف بین كوچكترین مقدار دو اندازه گیری كه بصورت استاندارد در ایران این مقدار نسبت به مقدار واقعی وزن نباید بیشتر از 10 كیلو گرم باشد. بنابراین مقدار زینه استاندارد برای باسكول های بیشتر از 40 تن مقدار 10 كیلوگرم می باشد.

استاندارد 747 :

اساس استفاده از استاندارد 747 استفاده از فرمول ذیل می باشد.

X میزان وزنه مورد نیاز جهت انجام مراحل استاندارد می باشد.

منظور از ظرفیت باسكول، مقدار بار استانداردی است كه می تواند بر روی صفحه باسكول جهت توزین قرار گیرد و باسكول توانایی توزین آن را دارد.

حال با توجه به فرمول فوق مراحل انجام استاندارد 747 با یك مثال شرح داده میشود:

مثال: شكل زیر یك باسكول 50 تنی پیش ساخته همسطح زمین می باشد كه این باسكول با توجه به شكل دارای 4 دستگاه لودسل می باشد حال مراحل استاندارد 747 بدین شرح می باشد:

مطابق با فرمول استاندارد 747 داریم:

یعنی می بایست برای تست باسكول از 10 تن وزنه استفاده شود حال مراحل اجرای استاندارد 747 بدین شرح می باشد:

مرحله 1 )

در این مرحله می بایست روی محل قرارگیری هر لودسل بر روی صفحه باسكول 10 تن وزنه قرار گیرد و در پایان تفاضل بزرگترین عدد نمایش داده شده توسط نشان دهنده با كوچكترین عدد نمایش داده شده توسط نشان دهنده بایستی كمتر از مقدار زینه استاندارد باسكول یعنی 10 كیلوگرم باشد كه به این عمل اصطلاحاً گوشه گیری باسكول می گویند.

مرحله دوم)

در این مرحله می بایست به میزان 10 تن وزنه روی صفحه باسكول قرار گیرد كه مطابق با شكل ذیل این مقدار وزنه بصورت پخش شده روی صفحه باسكول قرار می گیرد و در پایان عدد نمایش داده شده توسط نشان دهنده بایستی كمتر از مقدار زینه استاندارد باسكول (10 كیلوگرم) باشد.

علی رقم اینك مطابق با فرمول بایستی از 10 تن وزنه جهت استاندارد استفاده گردد متاسفانه در حال حاضر استاندارد 747 در كشور ما با قرارگیری تنها 3 تا 5 تن وزنه اجرا می شود و این مقدار وزنه سبب می شود كه لودسل ها و همچنین صفحه باسكول تحت فشار بار بسیار ناچیزی مورد تست قرار گیرند.

شایان ذكر است باسكول هایی كه با این روش مورد تست قرار می گیرند دارای ظرفیت 50 و یا 60 تن می باشند و بایستی قسمت های مختلف باسكول علی الخصوص صفحه(پلات فرم) و لودسل های باسكول توانایی تحمل این مقدار بار را داشته باشند این در حالیست كه میزان تست انجام شده تنها بر اساس 3 و یا 5 تن وزنه می باشد. همانطور كه میدانیم ظرفیت نامی هر لودسل برای این باسكول ها مطابق با استاندارد 30 تن می باشد و این روش تست مناسبی برای بررسی عملكرد لودسل های باسكول در قبال فشار بار وارد شده به آن نمی باشد و به همین دلیل زمانی كه بار بیشتر و در حد مجاز ظرفیت باسكول روی آن قرار می گیرد علاوه بر آنكه سبب ایجاد سوختگی های مكرر در لودسل و ایجاد هزینه های بسیار گزاف مالی و زمانی جهت تعویض لودسل می گردد نیز در بیشتر موارد سبب بروز خطا در توزین می گردد كه مقدار این خطا به هیچ عنوان قابل چشم پوشی نمی باشد.

مشكل دوم این روش مشخص نشدن مقدار واقعی مقاومت صفحه باسكول در مقابل فشار ناشی از بار مجاز بر روی آن می باشد زیرا با توجه به اینكه صفحه باسكول با مقدار بار بسیار ناچیزی تست می شود برخی از شركت های سازنده باسكول ضمن عدم استفاده از تجهیزات غیر استاندارد در محل ساخت باسكول نیز برای كاهش هزینه تولید از مواد و آلیاژ های نامرغوب استفاده می نمایند.

ممكن است در نگاه اولیه به صفحه باسكول این صفحه كاملا صاف و بدون هیچ گونه خمشی به نظر آید ولی طبق بررسی های انجام شده در صورتی كه بار های زیاد روی این صفحه قرار گیرد و نیز در ساخت صفحه باسكول از قطعات و مواد غیراستاندارد استفاده شده باشد به مرور و با وارد شدن مقدار فشار ناشی از بار مجاز بر روی آن سبب ایجاد خمش بر روی صفحه باسكول می شود(مطابق شكل ذیل) و این خمش با اینكه بسیار ناچیز است و با چشم غیر مسلح دیده نمی شود ولی سبب می شود كه لودسل ها نسبت به محل قرارگیری خود دچار انحراف شود و در نتیجه باعث ایجاد بروز خطای بسیار زیادی در توزین بار می شود و با گذشت زمان و همچنین توزین بیشتر و ایجاد خمش بیشتر در صفحه باسكول این خطا افزایش پیدا خواهد كرد. لذا با توجه به موارد فوق استفاده از یك استاندارد بهتر كه بتواند باسكول را تحت شرایط دقیق تری مورد تست قرار دهد امری بسیار ضروری می باشد بر این اساس استاندارد 10274 در دستور كار قرار گرفت كه به منظور آشنایی بیشتر با این استاندارد در ادامه به شرح مختصری از نحوه اجرای این استاندارد پرداخته می شود.

استاندارد 10274 :

اساس استاندارد 10274 استفاده از فرمول ذیل می باشد كه روش اجرای آن طی 3 مرحله می باشد كه در ادامه روش استفاده از این استاندارد توضیح داده می شود:

حال با توجه به فرمول فوق و به منظور مقایسه بهتر، مراحل انجام استاندارد 10274 با همان مثال قبلی شرح داده می شود:

مطابق با فرمول استاندارد 10274 داریم:

یعنی می بایست برای انجام استاندارد 10274 تقریباً از 17 تن وزنه استفاده شود البته مراحل اجرای این استاندارد به شرح ذیل می باشد:

مرحله اول)

در این مرحله می بایست روی محل قرارگیری هر لودسل بر روی صفحه 17 تن وزنه قرار گیرد و عمل گوشه گیری انجام گردد در پایان تفاضل بزرگترین عدد نمایش داده شده توسط نشان دهنده با كوچكترین عدد نمایش داده شده توسط نشان دهنده بایستی كمتر از 3/0 مقدار زینه استاندارد باسكول (10 كیلوگرم) باشد كه این مقدار برابر با 1/5 كیلوگرم می باشد.

مرحله دوم)

در این مرحله می بایست به میزان 35% ظرفیت باسكول روی صفحه باسكول وزنه قرار گیرد یعنی اگر باسكول از نوع 50 تن باشد این مقدار برابر با 18 تن وزنه می باشد كه این مقدار وزنه بصورت پخش شده روی صفحه باسكول قرار می گردد در پایان تفاضل بزرگترین عدد نمایش داده شده توسط نشان دهنده با كوچكترین عدد نمایش داده شده توسط نشان دهنده بایستی كمتر از 3/0 مقدار زینه استاندارد باسكول (10 كیلوگرم) باشد كه این مقدار برابر با 4/5 كیلوگرم می باشد.

مرحله سوم)

در این مرحله می بایست یك دستگاه كامیون و یا تریلی(با توجه به ظرفیت باسكول) روی صفحه باسكول قرار گیرد كه این عمل هم برای سه بار تكرار گردد در پایان تفاضل بزرگترین عدد نمایش داده شده توسط نشان دهنده با كوچكترین عدد نمایش داده شده توسط نشان دهنده بایستی كمتر از مقدار زینه استاندارد باسكول یعنی10 كیلوگرم باشد.

با توجه به موارد فوق در صورتی كه یك باسكول قادر به تامین شرایط بالا باشد از لحاظ استاندارد 10274 مورد تایید می باشد. برای همین منظور و بجهت اجرای این استاندارد اداره استاندارد ایران اخیراً اقدام به تهیه وزنه های تناژ بالا كرده است و در حال آماده سازی شرایط اجرای این استاندارد می باشد و بزودی تمامی باسكول های نصب شده در ایران می بایست با استاندارد 10274 مورد تست قرار گیرند و بنابراین باسكول هایی كه قادر به تامین شرایط این استاندارد نشوند قابل استفاده نمی باشند. با توجه به استفاده از وزنه های تناژ بالا برای انجام این استاندارد و همچنین روش تست متفاوت، با سكول ها بایستی به نوعی ساخته شود كه قابلیت تست با این استاندارد را داشته باشد لذا بهتر است باسكولی انتخاب كنیم كه شرایط تامین شرایط این استاندارد را داشته باشد.

استاندارد ملی ایران 10274

باسکول های وسایل نقلیه جاده ای – روش آزمون (تصدیق اولیه، تصدیق بعدی و بازرسی حین خدمت)

استاندارد ملی ایران 10274 با عنوان “باسکول های وسایل نقلیه جادهای – روش آزمون (تصدیق اولیه، تصدیق بعدی و بازرسی حین خدمت)” در سال 1395 توسط سازمان ملی استاندارد ایران تدوین و منتشر شده است. این استاندارد روش های آزمون استاندارد برای تصدیق اولیه، تصدیق بعدی و بازرسی حین خدمت باسکول های وسایل نقلیه جادهای را تعیین می کند.

هدف از تدوین این استاندارد:

یکنواختی ارزیابی مشخصه های فنی و اندازه شناسی باسکول های وسایل نقلیه جادهای
ارتقای کیفیت و دقت اندازه گیری وزن در باسکول های وسایل نقلیه جادهای
حفظ صحت و سلامت باسکول های وسایل نقلیه جادهای در طول دوره بهره برداری

دامنه کاربرد این استاندارد:

کلیه باسکول های وسایل نقلیه جادهای با ظرفیت 5000 کیلوگرم تا 150000 کیلوگرم
باسکول های وسایل نقلیه جادهای ثابت و متحرک
باسکول های وسایل نقلیه جادهای دیجیتال و آنالوگ

روند تدوین و بازنگری این استاندارد:

این استاندارد توسط کمیسیون فنی شماره 11 سازمان ملی استاندارد ایران و با مشارکت کارشناسان سازمان ملی استاندارد، وزارت راه و شهرسازی، انجمن سازندگان باسکول و سایر ذینفعان تدوین شده است.
این استاندارد برای اولین بار در سال 1386 منتشر شد و در سال 1395 مورد بازنگری و تجدید نظر قرار گرفت.
دسترسی به این استاندارد:

می توانید نسخه کامل این استاندارد را از وب سایت سازمان ملی استاندارد ایران با پرداخت هزینه خریداری کنید.
همچنین می توانید خلاصه ای از این استاندارد را از وب سایت های مختلف به صورت رایگان دریافت کنید.

مزایای اجرای این استاندارد:

افزایش دقت و صحت اندازه گیری وزن در باسکول های وسایل نقلیه جادهای
کاهش خطاهای انسانی در فرآیند توزین
جلوگیری از تقلب و سوء استفاده در توزین
حفظ و نگهداری بهتر باسکول های وسایل نقلیه جادهای
افزایش رضایت مشتریان از خدمات توزین

نقش این استاندارد در صنعت:

این استاندارد به عنوان مرجعی برای تولید کنندگان، وارد کنندگان، نصاب ها، بازرسان و کاربران باسکول های وسایل نقلیه جادهای در ایران عمل می کند.
اجرای این استاندارد به ارتقای کیفیت و ایمنی توزین در حمل و نقل جاده ای کمک می کند.

سازمان های ذینفع:

سازمان ملی استاندارد ایران
وزارت راه و شهرسازی
انجمن سازندگان باسکول
شرکت های حمل و نقل
صاحبان بار
رانندگان

سوالات متداول:

آیا اجرای این استاندارد اجباری است؟

بله، اجرای این استاندارد برای کلیه باسکول های وسایل نقلیه جادهای که در ایران مورد استفاده قرار می گیرند اجباری است.
چه کسی مسئول صدور گواهینامه برای باسکول های وسایل نقلیه جادهای است؟

سازمان ملی استاندارد ایران مسئول صدور گواهینامه برای باسکول های وسایل نقلیه جادهای است که مطابق با این استاندارد باشند.
چگونه می توانم از آخرین نسخه این استاندارد مطلع شوم؟

می توانید با مراجعه به وب سایت سازمان ملی استاندارد ایران از آخرین نسخه این استاندارد مطلع شوید.

منبع : فرد ایران