سیستم حمل‌ونقل هوشمند (ITS) آینده‌ی شهرهای پایدار را رقم می‌زند. ITS مجموعه‌ای از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی است که برای بهبود عملکرد، ایمنی، کارایی و پایداری سیستم‌های حمل‌ونقل استفاده می‌شود. این فناوری‌ها شامل سنسورها، دوربین‌ها، الگوریتم‌های تحلیل داده، ارتباطات بی‌سیم و حتی هوش مصنوعی هستند که به‌صورت یکپارچه با زیرساخت‌های جاده‌ای و ناوگان حمل‌ونقل ادغام می‌شوند.
اهداف کلیدی ITS:
-
کاهش ترافیک و بهینه‌سازی جریان عبور و مرور
-
ارتقای ایمنی جاده‌ای
-
کاهش آلاینده‌های محیطی
-
بهبود خدمات حمل‌ونقل عمومی
-
ارتقای تجربه‌ی کاربران
یکی از موفق‌ترین نمونه‌های استفاده از ITS را می‌توان در کشورهایی مانند ژاپن، کره جنوبی، هلند و ایالات متحده مشاهده کرد. به عنوان مثال، سیستم V2X (ارتباط وسیله‌نقلیه با همه‌چیز) در ایالات متحده و پروژه “C-ITS” در اروپا به خودروها این امکان را می‌دهند که با زیرساخت‌ها، عابران پیاده و وسایل‌نقلیه دیگر در ارتباط باشند. این ارتباط‌ها به‌شدت زمان واکنش در موقعیت‌های خطرناک را کاهش می‌دهند.
برخی از اجزای مهم ITS عبارت‌اند از:
-
سیستم‌های کنترل ترافیک (ATMS)
استفاده از الگوریتم‌های هوشمند برای کنترل چراغ‌های راهنمایی، مدیریت تصادفات، و کاهش زمان انتظار در تقاطع‌ها. -
سیستم‌های اطلاعات سفر (ATIS)
ارائه اطلاعات لحظه‌ای از وضعیت ترافیک، زمان‌بندی اتوبوس‌ها، پیشنهاد مسیر جایگزین و حتی هشدارهای هواشناسی از طریق اپلیکیشن‌ها و تابلوهای اطلاع‌رسانی. -
سیستم‌های مدیریت ناوگان (AFMS)
استفاده از GPS و داده‌کاوی برای بهینه‌سازی عملکرد ناوگان حمل‌ونقل عمومی، تاکسی‌ها و باربری‌ها. -
پرداخت الکترونیک و تعرفه‌گذاری هوشمند (ETC)
حذف پرداخت دستی عوارض و کرایه‌ها و جایگزینی با کارت‌های RFID یا سیستم‌های تشخیص پلاک برای تسهیل حرکت و کاهش ترافیک.
نقش هوش مصنوعی و داده‌های بزرگ
امروزه هوش مصنوعی و یادگیری ماشین در ITS نقش تعیین‌کننده‌ای دارند. از پیش‌بینی تراکم ترافیک و تحلیل تصادفات گرفته تا تصمیم‌گیری آنی در خودروهای خودران، داده‌های عظیم و تحلیل آن‌ها در قلب این سیستم‌ها قرار دارند.
طبق گزارش ITS America و European Commission’s ITS Directive، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های ITS نه تنها باعث صرفه‌جویی در زمان و هزینه می‌شود، بلکه ایمنی جاده‌ها را به‌طور چشم‌گیری افزایش می‌دهد. درواقع، استفاده از ITS تا ۳۰٪ کاهش در تصادفات و تا ۲۵٪ کاهش در انتشار گازهای گلخانه‌ای را نشان داده است.
چالش‌ها و آینده ITS
با وجود مزایا، ITS با چالش‌هایی نیز روبه‌روست:
-
هزینه بالای پیاده‌سازی و نگهداری
-
نیاز به زیرساخت ارتباطی پیشرفته
-
مسائل مربوط به حریم خصوصی کاربران
-
تعامل میان سیستم‌های قدیمی و فناوری‌های نوین
با این حال، با ظهور فناوری‌هایی مانند 5G، اینترنت اشیاء (IoT) و وسایل‌نقلیه خودران، آینده‌ی ITS نه‌تنها روشن، بلکه اجتناب‌ناپذیر است. ما در آستانه‌ی تحولی بنیادین در نحوه‌ی جابه‌جایی در شهرها هستیم.
